Παρατηρήσεις για τη γλώσσα και το ύφος του Αλ. Παπαδιαμάντη

«Όνειρο στο κύμα»

   Η γλώσσα του διηγήματος είναι η ιδιότυπη γλώσσα του Παπαδιαμάντη, η οποία αποτελεί σύνθεση λέξεων της δημοτικής, της καθαρεύουσας και της εκκλησιαστικής γλώσσας, διανθισμένη συχνά με σκιαθίτικους ιδιωματισμούς.

   Στους διαλόγους χρησιμοποιεί την ομιλουμένη λαϊκή γλώσσα πολλές φορές και με τους σκιαθίτικους ιδιωματισμούς. Διασώζει ακέραιο και το φωνητικό μέρος με αποστρόφους, διφθόγγους, αποσιωπητικά.

   Στην αφήγηση χρησιμοποιεί μια γλώσσα με βάση την καθαρεύουσα αρκετά χαλαρή, όμως και καθόλου ψυχρή, με πρόσμειξη πολλών στοιχείων της δημοτικής? αυτό είναι, ίσως και το πιο προσωπικό του ύφος.

   Στις περιγραφές και τις λυρικές του παρεκβάσεις χρησιμοποιεί μια προσεγμένη και αμιγή καθαρεύουσα. Η χρήση της σκιαθίτικης διαλέκτου δικαιολογείται από την α-γάπη του για την πατρίδα του. Η χρήση της με την παράλληλη χρήση της καθαρεύουσας και των στοιχείων της δημοτικής α-ποσκοπεί στην αύξηση των καλλιτεχνικών στοιχείων και του προσωπικού ύφους.

   To ύφος του διηγήματος στο βάθος του είναι λιτό, καθώς τα μέσα του είναι απλά, ποιητικό γιατί έχει εσωτερικό ρυθμό (ο Παπαδιαμάντης δημιουργεί την αίσθηση της μουσικής αρμονίας με τη χρήση ισοσύλλαβων λέξεων, ομοιοτέλευτου, με τη χρήση της παρήχησης, της αντίθεσης και της εξισορρόπησης των αντιθέτων), υπαινικτικό, εφόσον εννοεί περισσότερα από όσα λέει, παραστατικό λόγω του πλήθους και της ποικιλίας των εικόνων και τέλος γλαφυρό με το πλούσιο λεξιλόγιο και τις πολλές μεταφορές.